โครงการอนุรักษ์สภาพป่าในพื้นที่อำเภออมก๋อย บ้านอูตูมเหนือ หมู่ที่ 6 ตำบลนาเกียน อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่
พระราชดำริและความเป็นมา
           เนื่องในโอกาส เสด็จพระราชดำเนินไปทรงเยี่ยมราษฎรที่บ้านห้วยหล่อดูก ตำบลแม่ตื่น อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ ระหว่างที่ประทับเฮลิคอปเตอร์จาก พระตำหนักภูพิงค์ราชนิเวศน์ไปยังบ้านห้วยหล่อดูก นั้น ในขณะที่เฮลิคอปเตอร์บินผ่านผืนป่าอันกว้างใหญ่ของป่าอมก๋อย ทรงทอดพระเนตรเห็นความหนาแน่นสมบูรณ์ของป่าไม้ ก็ทรงห่วงใย จึงได้พระราชทานพระราชดำริให้อนุรักษ์สภาพป่าและชีวิตสัตว์ป่าให้รอดพ้นจากการทำลาย โดยไม่ไปทำความเดือดร้อนแก่ราษฎรที่อาศัยอยู่ในพื้นที่นั้นด้วย
           ทรงมีพระราชกระแสรับสั่งว่า "ความจริงเขาเดินอยู่ในป่าเขาก่อนที่พวกเราจะเข้าไปเสียอีก เพราะฉะนั้นต้องเห็นใจเขา เราต้องช่วยเขา จะไปห้ามเขา ไปกวาดต้อนเขาลงมาอยู่พื้นล่างนั้นเขาอาจลำบาก ทำมาหากินยากดังนั้น จึงควรหาโครงการอะไรสักอย่างที่จะให้เขาอยู่กับที่ ไม่ขยายตัว โดยหาอะไรให้เขาทำเช่น ศิลปาชีพ
           จากพระราชดำรินี้เอง เป็นที่มาของ "โครงการบ้านเล็กในป่าใหญ่" และได้พระราชทานพระราชดำริแนวทางการอนุรักษ์ไว้ว่า "ให้มีการดำเนินการอนุรักษ์สภาพป่าไม้ บริเวณป่าสงวนแห่งชาติป่าอมก๋อย ยางเปียง แม่ตื่น ในพื้นที่อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ เนื้อที่ประมาณ 1,437,500 ไร่ ให้คงมีสภาพป่าอุดมสมบูรณ์" โดยให้มีการดำเนินการดังนี้
           ประการแรก รักษาสภาพป่าที่อุดมสมบูรณ์ ไม่ให้ถูกทำลายต่อไป
           ประการที่สอง ฟื้นฟูสภาพป่าที่ถูกทำลายให้คืนสู่สภาพธรรมชาติ โดยให้มีทั้งป่าไม้ธรรมชาติและป่าไม้ ใช้สอย
           ประการที่สาม พัฒนาคุณภาพชีวิตราษฎรให้ดีขึ้น ให้มีอาชีพและที่ทำกินเป็นหลักแหล่ง โดยไม่ให้ ได้รับความเดือดร้อน เพื่อให้ "คน" กับ "ป่า" อยู่ร่วมกันอย่างกลมกลืน ในลักษณะ "บ้านเล็กในป่าใหญ่" โดยมีราษฎรเป็นผู้รักษาป่า

หลักการและเหตุผล
           สภาพภูมิประเทศโดยทั่วไปของพื้นที่อำเภออมก๋อยส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูงชันและเนินเขาสูงต่ำลาดเทสู่แนวของลำห้วยหลายสาย สภาพป่าสงวนแห่งชาติ ป่าอมก๋อย ป่านาเกียน มีลักษณะภูมิประเทศแยกเป็นพื้นที่ได้หลายแบบที่พบอยู่มากเป็นพื้นที่แบบลูกคลื่นลอนชันและแบบเนินเขามีความลาดชันระหว่างร้อยละ 5-12, 12-20 และ 20-35 ตามลำดับ สภาพป่าไม้ มีความอุดม สมบูรณ์ทั้งทรัพยากร ดิน น้ำ ป่าไม้ จึง เป็นที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่าหลายชนิดเป็นจำนวนมาก ในขณะที่ สภาพทางเศรษฐกิจ และสังคม เป็นการผลิต เชิงพาณิชย์เป็นตัวเร่ง ที่จะทำ ให้ราษฎร เพิ่มผลผลิต ให้มากขึ้นให้พอกับความต้องการของตลาด โดยการบุกรุกตัดไม่ทำลายป่าเพื่อขยายพื้นที่ประกอบอาชีพทางด้านการเกษตร การปลูกไม่ถูกต้องตามหลักวิชาการ ก่อให้เกิด การชะล้าง พังทลาย ของดิน ทำให้ดิน ขาดความอุดมสมบูรณ์ ผลผลิตตกต่ำ เกษตรกร จำเป็น ต้องพึ่งพา ปุ๋ยเคมี และสารเคมี โดยไม่คำนึงถึง ผลกระทบ ต่อตนเอง สังคม และสภาพสิ่งแวดล้อม ที่สำคัญ ทำให้เกษตรกร มีภาระหนี้สิน เพิ่มมากขึ้น
           เพื่อให้เป็นการสนอง พระราชดำริ ของสมเด็จ พระนางเจ้า พระบรมราชินีนาถ สำนักงานพัฒนาที่ดินเขต 6 ได้มอบหมาย ให้สถานีพัฒนาที่ดินเชียงใหม่ เข้าดำเนินงาน สนับสนุน ตามแนว พระราชดำริฯ ให้สำเร็จลุล่วงไปด้วยดี


วัตถุประสงค์
           1. เพื่อรักษาสภาพป่าไม่ให้ถูกทำลาย
           2. เพื่อฟื้นฟูสภาพป่าที่ถูกทำลายให้คืนสู่สภาพธรรมชาติ
           3. เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตราษฎรให้ดีขึ้น ให้มีอาชีพและที่ทำกินเป็นหลักแหล่งโดยไม่ให้ได้รับความเดือดร้อน เพื่อให้ "คนกับป่า" อยู่ด้วยกัน อย่างกลมกลืน อาศัยซึ่งกัน และกัน ในลักษณะ "บ้านเล็กในป่าใหญ่" โดยให้ราษฎรเป็นผู้รักษาป่า

สภาพปัญหาหลักของพื้นที่โครงการ
           1. สภาพพื้นที่ป่าส่วนใหญ่ถูกบุกรุกทำลายมี ปัญหาการชะล้างพังทลาย หน้าดินสูง ทำให้ดินมีความ อุดมบูรณ์ต่ำ
           2. ชุมชนตั้ง อยู่กระจัดกระจาย อยู่ห่างไกลจากตัวเมือง การคมนาคมยากลำบากและทุรกันดาร ขาด แคลนน้ำเพื่อการเกษตร และอุปโภคบริโภค
           3. พื้นที่โครงการหลายแห่งเป็นหมู่บ้านชายแดนที่มีปัญหาด้านความมั่นคง
           4. พื้นที่มีความลาดชันสูงจะต้องใช้ระบบอนุรักษ์ดินและน้ำ ทั้งวิธีกลและวิธีทางพืช
           5. พื้นที่ขาดแคลนน้ำเพื่อทำการเกษตร ควรมีการจัดทำฝายกั้นน้ำ อาคารชะลอ ความเร็วของน้ำ กระจายบริเวณฟื้นฟูต้นน้ำ


สถานที่ดำเนินการ
           ชื่อหมู่บ้านอูตูมเหนือ ตำบลนาเกียน อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่
           - ขอบเขตพื้นที่โครงการ 1,437,500 ไร่