☼โครงการศูนย์บริการและพัฒนาที่สูงปางตอง ตามพระราชดำริ☼
ต.หมอกจำแป่ อ.เมือง จ.แม่ฮ่องสอน

๏ ความเป็นมา
           พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงมีความเป็นห่วง ต่อราษฎร และความมั่นคง ของประเทศ จึงพระราชทานพระราชดำริ ให้ดำเนินการพัฒนาอาชีพ ความรู้ และ ฝึกกำลังประชาชน ให้ปกป้อง แผ่นดินไทย จัดตั้งโครงการ ตามพระราชดำริ ในจังหวัดแม่ฮ่องสอนขึ้น โดยใช้ลักษณะรูปแบบ การดำเนินโครงการ ตามลักษณะภูมิประเทศ ในพื้นที่สูง
           ศูนย์นี้มีหน้าที่ในการผลิตและส่งเสริมการปลูกพืชและเลี้ยงสัตว์เมืองหนาว ให้แก่หมู่บ้านเป้าหมายของโครงการพัฒนาตามพระราชดำริ ซึ่งตั้งอยู่โดยรอบ และใกล้เคียง ยังได้พระราชทาน แนวพระราชดำริ ให้ดำเนินงานในโครงการฯ ด้วยความเรียบง่าย ไม่ยุ่งยากสลับซับซ้อน ประหยัด และให้ทุกหน่วยงาน ได้ร่วมคิดร่วมทำ เป็นการบริหาร แบบกึ่งเบ็ดเสร็จ มุ่งหวังให้เกิดประโยชน์แก่ราษฎรมากที่สุด อันจะนำไปสู่ความพอมีพอกิน และความกินดีอยู่ดี ซึ่งจะก่อให้เกิดการพัฒนาที่ยั่งยืน อันเป็นเป้าหมายสูงสุด ของยุทธศาสตร์การพัฒนาประเทศ
           ณ ศูนย์บริการและพัฒนาที่สูงปางตอง ตามพระราชดำริแห่งนี้ คณะทำงานโครงการพัฒนา ตามพระราชดำริได้จัดสร้างเรือนประทับแรม ปางตอง ถวายเป็นที่ประทับแรม ในวโรกาสที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ตลอดจนพระบรมวงศานุวงศ์ เสด็จพระราชดำเนิน เยี่ยมราษฎร และทอดพระเนตร การดำเนินงานโครงการฯ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ ได้เสด็จมาประทับครั้งแรก เมื่อวันที่ 19-20 กุมภาพันธ์ 2524
           กรมพัฒนาที่ดิน เป็นหน่วยงานหนึ่งที่รับผิดชอบ ดำเนินงาน เพื่อพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ ของราษฎรในพื้นที่โครงการให้ดีขึ้น พร้อมทั้งอนุรักษ์ และพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติ เสริมสร้างให้เกิดความมั่นคง ตามแนวชายแดน โดยเริ่มเข้าดำเนินงานตั้งแต่
           ขั้นที่ 1 ปี พ.ศ. 2522-2526 ซึ่งขณะนั้นได้จัดตั้งศูนย์พัฒนาขึ้น 4 แห่งคือ ศูนย์พัฒนาลุ่มน้ำปาย ตามพระราชดำริ ศูนย์พัฒนาที่สูงปางตอง ตามพระราชดำริ ศูนย์พัฒนาใช้สอยตามพระราชดำริ และศูนย์พัฒนาห้วยมะเขือส้มตามพระราชดำริ
           ขั้นที่ 2 ปี พ.ศ. 2526-2530 ได้เข้าร่วมเป็นคณะทำงานชุดต่างๆ ตามที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานแนวพระราชดำริ เพื่อให้เหมาะสมกับภารกิจของแต่ละศูนย์ ประกอบกับกรมพัฒนาที่ดิน ได้มีคำสั่งตั้งสถานีพัฒนาที่ดิน แม่ฮ่องสอนขึ้น เมื่อปี พ.ศ. 2527 สถานีพัฒนาที่ดินแม่ฮ่องสอน ตามพระราชดำริ
           เมื่อวันที่ 3-5 มีนาคม พ.ศ. 2549 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตร ผลการดำเนินงาน โครงการพัฒนาตามพระราชดำริ และมีพระราชเสาวนีย ์เกี่ยวกับการพัฒนาอาชีพ และการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ บนพื้นที่สูง สรุปประเด็นได้ว่า การจัดการที่ทำกิน และส่งเสริมอาชีพ ควรให้ราษฎรปลูกผัก เลี้ยงสัตว์ และปลูกข้าวโพด ให้พอเพียงกับการบริโภค และเรื่องอันตราย จากสารเคมี ทางการเกษตร สารพิษตกค้างในดิน ดินเสื่อมสภาพ การชะล้างสารพิษสารเคมีลงแหล่งน้ำ
           กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ได้สนองพระราชเสาวนีย์โดยจัดทำโครงการรักษ์น้ำ เพื่อพระแม่ของแผ่นดินถวาย สำหรับศูนย์บริการ และพัฒนาพื้นที่สูงปางตอง ซึ่งเป็นพื้นที่หลักในการ บริการความรู้แก่เกษตรกร บนพื้นที่สูง หน่วยงานต่างๆ ได้ปรับปรุงพัฒนาพื้นที่ ของหน่วยงานต่างๆ ได้ปรับปรุงพัฒนาพื้นที่ ของหน่วยงานตนเอง ให้เป็นจุดเรียนรู้ และการท่องเที่ยวเชิงเกษตร

๏ วัตถุประสงค์
           1) เพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตความเป็นอยู่ราษฎรให้ดีขึ้น
           2) เพื่ออนุรักษ์และพัฒนาทรัพยากรธรรมชาติให้อุดมสมบูรณ์
           3) เพื่อเสริมสร้างความมั่นคงให้เกิดตามแนวชายแดน โดยใช้กำลังประชาชนมีส่วนร่วมกับทหาร

๏ ระยะเวลาดำเนินงาน
           เริ่ม ปี พ.ศ. 2522 จนถึงปัจจุบัน

๏ พื้นที่ดำเนินงาน
           หมู่ที่ 5 ตำบลหมอกจำแป่ อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน
           พื้นที่โครงการ 5,383 ไร่
           พิกัด E 0389050 N 2156850 ระวางแผนที่ 4548 II

๏ ประโยชน์ที่ได้รับ
           1) ราษฎรในพื้นที่สูงของจังหวัดแม่ฮ่องสอน สามารถดำรงชีวิตอย่างพอเพียง
           2) ราษฎรเรียนรู้และพัฒนาการใช้ทรัพยากรได้อย่างเหมาะสม
           3) เกิดความมั่นคงในพื้นที่จังหวัดชายแดน

๏ หน่วยงานรับผิดชอบ
           สถานีพัฒนาที่ดินแม่ฮ่องสอน สำนักงานพัฒนาที่ดินเขต 6 กรมพัฒนาที่ดิน