มณฑป กรุดเจริญ
เรียบเรียง
การทำเกษตรกรรมแบบไร่นาสวนผสม
โดยทำการเพาะปลูกพืชหลายชนิดบนพื้นที่ทำกิน
อาจเป็นเรื่องไม่น่าสนใจของผู้ทำเกษตรเชิงเดี่ยวที่หวังผลผลิตจำนวนมากในแต่ละครั้ง
แต่การปลูกพืชชนิดเดียวเป็นเวลานานทำให้ดินเสื่อมโทรมได้
หากไม่เข้าใจวิธีการปรับปรุงอย่างถูกวิธี
ถึงแม้การทำไร่นาสวนผสม อาจไม่ได้รับเงินก้อนโตแต่ นายสมอน วิระปิง
หมอดินอาสาประจำตำบลชมพู อยู่ที่ 137 หมู่ 8 ต.ชมพู อ.เนินมะปราง จ.พิษณุโลก ก็เริ่มทำการเกษตรแบบไร่นาสวนผสม โดยไม่ใช้สารเคมีมานานกว่า
20 ปีแล้ว เมื่อย้อนไปก่อนหน้านี้ ลุงสมอน เล่าว่า สมัยก่อนที่นี่ดินดี ปลูกพืชผัก และไม้ผลเป็นหลักโดยใช้ปุ๋ยเคมีอย่างเดียว
นานเข้าผลผลิตเริ่มต่ำลงต้องใส่ปุ๋ยเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ และการเดินทางขนส่งผลผลิตลำบาก
หักค่าแรง ค่าสารเคมีแล้วไม่คุ้มทุน เลยตัดสินใจเข้ากรุงเทพฯ เป็นช่างไฟฟ้า
ได้ค่าแรงวันละ 160 บาท
หลังจากเก็บเงินได้ก้อนหนึ่ง ลุงสมอน
ตัดสินใจกลับมาทำการเกษตรอีกครั้งเพราะไม่อยากทิ้งผืนดินทำกินของตนเอง โดยมีแนวคิดทำการเกษตรแบบไร่นาสวนผสม
ไม่ใช้สารเคมี ทำกินแบบพออยู่ พอกิน ใช้ชีวิตอย่างพอเพียง ซึ่งในพื้นที่ 30
ไร่ เป็นไร่นาสวนผสม ปลูกไม้ผล เช่น ลำไย ทุเรียน ลองกอง ลิ้นจี่ ส้มโอ
มะนาว กล้วย พืชผัก พืชสมุนไพร ไม้เศรษฐกิจ เลี้ยงปลา กบ เป็ด ไก่
ในปี 2543 ลุงสมอนไปอบรมโครงการเกษตรทฤษฎีใหม่
ทำให้รู้จักหญ้าแฝกจากวิดีทัศน์ได้เห็นพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ ทรงมีพระราชดำริเกี่ยวกับหญ้าแฝกเพื่อการอนุรักษ์ดินและน้ำ
เมื่อในหลวงท่านว่าดี ก็ต้องทดลอง
ไปขอกล้าหญ้าแฝกจากสถานีพัฒนาที่ดินพิษณุโลกมาปลูก ซึ่งพื้นที่เป็นที่ลาดเท
และเนินชัน ไม่จ้างใครปลูกใช้แรงงานภายในครอบครัวการปลูกจึงค่อยข้างล่าช้า
แต่ด้วยความตั้งใจพร้อมกับหาความรู้เพิ่มเติมอย่างต่อเนื่องจนปี 2548 หญ้าแฝกในไร่นาสวนผสมก็ใช้ประโยชน์ได้อย่างสมบูรณ์
โดยทำการปลูกขวางความลาดเท เพื่อป้องกันการชะล้างพังทลายของดิน
แถวหญ้าแฝกช่วยกักเก็บตะกอนดินและลดความแรงของน้ำที่ไหลจากเนินสูง ช่วยดูดซับน้ำกักเก็บไว้ในดินและพื้นที่ตอนบน
เป็นการลดการสูญเสียธาตุอาหารพืชในพื้นที่ การปลูกเป็นแถวระหว่างไม้ผลช่วยเพิ่มอินทรียวัตถุแก่ดิน
รักษาความชื้นในดิน ช่วยให้ดินมีการระบายน้ำดีขึ้น ทำให้ดินโปร่งและระบายอากาศได้ดี
เพิ่มกิจกรรมของจุลินทรีย์ในดิน ทำให้ไม้ผลมีความสมบูรณ์ ไม่เปลืองปุ๋ย
ไม่ต้องรดน้ำมาก และนำใบหญ้าแฝกที่ตัดมาคลุมดินเพื่อรักษาความชุ่มชื้น และผสมทำปุ๋ยหมัก
จากการใช้ประโยชน์ของหญ้าแฝกที่เห็นได้อย่างชัดเจนในไร่นาสวนผสมของ
สมอน วิระปิง สถานีพัฒนาที่ดินพิษณุโลก
จึงได้คัดเลือกให้เป็นตัวแทนเข้าประกวดการพัฒนาและรณรงค์การใช้หญ้าแฝกอันเนื่องมาจากพระราชดำริ
ประจำปี 2550 และเป็นอีก 1 ใน 11
บุคคลได้รับรางวัลประเภทการปลูก : บุคคล ในที่สุด รู้สึกภูมิใจที่ได้ทำงานให้พ่อหลวง แฝกเก็บความชื้นให้กับดิน
ช่วยดูดสารพิษ เก็บกักน้ำ อนุรักษ์ดิน ดูดแร่ธาตุมาเป็นอาหารพืช
ในพื้นที่แห่งนี้ มีผู้มาเยี่ยมชมงานสม่ำเสมอทั้งในจังหวัดพิษณุโลก
จังหวัดใกล้เคียง ไปจนถึงชาวต่างชาติจากประเทศแอฟริกาใต้ อิหร่าน ญี่ปุ่น
อีกเรื่องที่ลุงสมอน ภูมิใจมากคือ การได้รับใช้เบื้องพระยุคลบาทสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ
จากการเป็นวิทยากรเรื่องไร่นาสวนผสม เกษตรปลอดสารพิษ และหญ้าแฝก
ที่โรงเรียนบ้านรักไทยร่มเกล้าอุปถัมถ์
ไร่นาสวนผสมนี้สร้างรายได้เฉลี่ยเดือนละหมื่นกว่าบาทเพราะไม่เสียค่าแรงงาน
ไม่ได้ซื้อปุ๋ย ลุงสมอนบอกว่า ถ้าทำแบบเราไม่เดือนร้อน
ทำกินเองก็อยู่ได้ ถ้ารู้จักพอ อยู่ได้สบาย ไม่มีสารเคมี ไม่เป็นโรค
ทำอย่างนี้น้ำไม่ท่วม โลกไม่ร้อน
