มณฑป กรุดเจริญ เรียบเรียง

พื้นที่ศูนย์เรียนรู้ด้านการพัฒนาที่ดินตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงจำนวน 9 ไร่ ของปรุง ขำสุ่ม หมอดินอาสาตำบลจันเสน อำเภอตาคลี จังหวัดนครสวรรค์ แต่เดิมที่แห่งนี้ทำนาเพียงอย่างเดียว ดินมีค่าpHสูง 8 - 8.5 เน้นการใช้ปุ๋ยเคมีเพื่อเพิ่มผลผลิต พื้นที่ 9 ไร่ ได้ผลผลิตข้าวเพียง 300 ถัง จึงหันมาปลูกพืชผักเสริมรายได้แต่ก็ไม่ประสบความสำเร็จ แนวคิดการใช้ปุ๋ยอินทรีย์ของปรุง เริ่มขึ้นจากฟังรายการเกษตรทางวิทยุที่แนะนำให้เกษตรกรผลิตปุ๋ยไว้ใช้เอง เมื่อทดลองทำใช้ในนาข้าวก็เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงของดินที่ดีขึ้น สุดท้ายจึงปรับผืนนาทำไร่นาสวนผสมและใช้ปุ๋ยอินทรีย์ร่วมกับปุ๋ยเคมี
ปรุง ขำสุ่ม ได้รับคัดเลือกเป็นหมอดินอาสาเมื่อปี 2548 ผ่านการฝึกอบรมหลักสูตรด้านการพัฒนาที่ดินและดูงานพัฒนาที่ดินและเศรษฐกิจพอเพียง ด้วยความที่เป็นคนขยันหมั่นเพียร มีทัศนคติที่ดีต่องานด้านการพัฒนาที่ดิน และให้ความร่วมมือในการดำเนินกิจกรรมด้านการพัฒนาที่ดินกับเจ้าหน้าที่เป็นอย่างดีและสม่ำเสมอ เป็นคนชอบศึกษาหาความรู้ในการประกอบอาชีพ มีความพอเพียงในการดำเนินชีวิต ยอมรับการเปลี่ยนแปลงการใช้เทคโนโลยีการเกษตรได้เป็นอย่างดี ในปี2549 ปรุง ขำสุ่มจึงได้รับเลือกให้เป็นหมอดินอาสาประจำตำบล และพื้นที่ไร่นาสวนผสมของปรุง ได้จัดตั้งเป็นศูนย์เรียนรู้การพัฒนาที่ดินตามแนวเศรษฐกิจพอเพียงในปี 2550
พื้นที่ 9 ไร่ของศูนย์เรียนรู้ฯ แห่งนี้ ประกอบด้วยพื้นที่ลุ่มทำนาข้าวจำนวน 4 ไร่ โดยทำคันล้อมรอบแปลงมีทางระบายน้ำเข้าออกแปลง ปลูกข้าวปีละ 2 ครั้ง ใช้ข้าวพันธุ์ปทุมธานี 1 ปรับปรุงดินด้วยการหมักและไถกลบตอซังทุกฤดูกาล หลังการเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ทำการปลูกปอเทืองและไถกลบเป็นปุ๋ยพืชสด ใช้ปุ๋ยอินทรีย์น้ำ จากสารเร่ง พด.2 โดยใช้วัตถุดิบจากเศษปลา และจากหน่อกล้วย ได้ผลผลิตข้าวเฉลี่ย 94 ถังต่อไร่ ส่วนสวนผสมผสาน จำนวน 5 ไร่ ปลูกไม้ผล เช่น มะม่วง น้อยหน่า ไผ่ตงหวาน แก้วมังกร ขนุน กล้วยน้ำว้า มะพร้าวน้ำหอม และเลี้ยงปลากินพืช เช่น ปลานิล ปลาทับทิม
สำหรับกิจกรรมด้านการพัฒนาที่ดินที่ดำเนินการภายในศูนย์เรียนรู้ฯ ได้แก่การปลูกและขยายพันธุ์หญ้าแฝกในร่องสวน รวมทั้งการปลูกรอบขอบบ่อ การปรับปรุงบำรุงดินด้วยปุ๋ยพืชสดในแปลงนา และปลูกแบบพืชแซมเพื่อที่จะเก็บเกี่ยวเมล็ดพันธุ์ไว้ปลูกขยายในรอบการปลูกข้าวถัดไป ผลิตสารขับไล่แมลงโดยใช้สารเร่ง พด.7 กับวัตถุดิบสมุนไพรท้องถิ่น ผลิตปุ๋ยอินทรีย์น้ำจากสารเร่ง พด.2 โดยใช้วัตถุดิบจากเศษปลา และหน่อกล้วย ผลิตปุ๋ยหมักด้วยสารเร่งซุปเปอร์ พด.1 จากเปลือกและตอซังถั่ว รวมทั้งวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร จัดทำแปลงสาธิตพืชสมุนไพรท้องถิ่น เช่น สบู่ต้น หางไหลแดง บอระเพ็ด ข่า ตะไคร้ ฟ้าทะลายโจร ขมิ้น ฯลฯ กิจกรรมการหมักและไถกลบตอซังฟางข้าวในนาข้าวทุกฤดูกาลปลูก กิจกรรมด้านพัฒนาที่ดินที่ทำขึ้นภายในศูนย์เรียนรู้ฯช่วยลดต้นทุนการผลิตได้มาก เช่น ในนาข้าวสามารถลดอัตราการใช้ปุ๋ยเคมีลงครึ่งหนึ่ง ปีที่แล้ว ไร่นาสวนผสม 9 ไร่นี้สร้างรายได้ให้ หมอดินปรุง เกือบ 80,000 บาท
สนใจเยี่ยมชม ศูนย์เรียนรู้ฯแห่งนี้ได้ โดยมี นายปรุง ขำสุ่ม หมอดินอาสาประจำตำบลจันเสน ร่วมกับ นายอนันต์ สดวกดี หมอดินอาสาประจำจังหวัดนครสวรรค์ เป็นผู้แนะนำถ่ายทอดความรู้กิจกรรมพัฒนาที่ดินต่าง ๆ ติดต่อได้ที่ ศูนย์เรียนรู้การพัฒนาที่ดินตามแนวเศรษฐกิจพอเพียง บ.สันติสุข ม.11 ต.จันเสน อ.ตาคลี จ.นครสวรรค์ โทร.089 682 3205 หรือ สถานีพัฒนาที่ดินนครสวรรค์ โทร.056 247213